Deprem…
Hepimizin bildiği ama çoğu zaman unuttuğu, bazen de “bize olmaz” diye kenara ittiği bir gerçek.
Oysa Türkiye, dünyanın en aktif deprem kuşaklarından biri üzerinde. Bu coğrafyada yaşamak, aynı zamanda bu gerçekle yüzleşmek demek.
Deprem bilinci sadece “afet günü” hazırlığı değil; yaşam biçimi hâline gelmesi gereken bir alışkanlıktır. Çünkü deprem, biz hazır olsak da olmasak da bir gün mutlaka olacak.
Bu yüzden depremden önce, sırasında ve sonrasında yapılacaklar net olmalı. Ve bu bilgiler yalnızca bilinmemeli, refleks hâline gelmeli.
1. Depremden Önce: Hazırlık Hayat Kurtarır
Depremden önce yapılacak hazırlık, afetin en kritik aşamasıdır. Çünkü deprem anında doğru refleksler ancak önceden hazırlanılmışsa işe yarar.
A. Evinizi Güvenli Hale Getirin
- Mobilyaları, dolapları, rafları duvara sabitleyin.
- Ağır eşyaları yüksek raflara koymayın.
- Televizyon, ayna, tablo gibi düşebilecek eşyaları sağlamca monte edin.
- Elektrik tesisatı ve doğal gaz hattını uzman kontrolünden geçirin.
B. Aile Afet Planı Yapın
- Ailenizle buluşma noktası belirleyin.
- Telefonlar çalışmazsa kullanacağınız iletişim yöntemlerini planlayın.
- Afet çantasını hazır bulundurun (su, yiyecek, ilk yardım seti, el feneri, piller, yedek kıyafet, önemli evrak kopyaları).
C. Eğitim Şart
- Ailedeki herkes deprem anında ne yapacağını bilmeli.
- Çocuklara korkutmadan ama net şekilde öğretilmeli.
- Evde tatbikat yapın. “Deprem oluyor!” diyerek herkesin doğru pozisyona geçmesini sağlayın.
D. Yaşadığınız Binayı Tanıyın
- Bina taşıyıcı sistemini öğrenin.
- Acil çıkış noktalarını bilin.
- Toplanma alanınızı belirleyin.
Unutmayın, deprem hazırlığı yalnızca dolapta duran bir çanta değil; yaşayan, güncel bir plan olmalı.
2. Deprem Sırasında: Panik Değil, Doğru Hareket
Deprem anı saniyeler içinde karar vermenizi gerektirir. Panik, doğru hareketi engeller. Doğru refleks ise ancak önceden yapılan tatbikatlarla kazanılır.
A. Güvenli Pozisyon: Çök – Kapan – Tutun
- Sallantı başladığında yere çökün.
- Başınızı ve boynunuzu koruyacak şekilde kapanın.
- Sağlam bir mobilyaya tutunun.
- Camlardan ve pencerelerden uzak durun.
B. Nerede Olduğunuza Göre Hareket Edin
- Evdeyseniz: Kapıya koşmayın, asansör kullanmayın.
- İş yerindeyseniz: Belirlenen güvenli noktaya gidin.
- Dışarıdaysanız: Binalardan, direklerden, ağaçlardan uzak açık bir alan bulun.
- Araç içindeyseniz: Güvenli bir yerde durun, köprü ve tünellerden uzaklaşın.
C. Elektrik ve Gaz
- Sallantı bitene kadar gaz veya elektrik kapatmaya çalışmayın; bu sırada yaralanabilirsiniz.
D. Asla Koşmayın
- Deprem sırasında yaralanmaların çoğu panikle kaçarken olur.
3. Depremden Sonra: Hayatta Kalma ve Güvenlik
Deprem bitince tehlike tamamen geçmez. Artçılar, hasarlı binalar ve yangın riski devam eder.
A. Önceliğiniz Kendi Güvenliğiniz
- Sakin olun, çevrenizi kontrol edin.
- Yaralıysanız kanamayı durdurun, yardım çağırın.
- Güvenliyseniz başkalarına destek olun.
B. Binayı Kontrollü Tahliye Edin
- Artçı ihtimali yüksek. Hasarlı binada kalmayın.
- Tahliyede merdiven kullanın, asansöre binmeyin.
- Gaz kokusu varsa kibrit veya çakmak kullanmayın.
C. Toplanma Alanına Gidin
- Önceden belirlediğiniz güvenli alana gidin.
- Haberleşmede SMS veya internet uygulamalarını kullanın, telefon hatlarını meşgul etmeyin.
D. Yetkililerin Talimatlarına Uyun
- Sosyal medyadaki her bilgiye inanmayın.
- Resmî açıklamaları takip edin.
Deprem Eğitimi: Hayatta Kalmanın Temeli
Deprem bilinci yalnızca afiş okumakla olmaz; alışkanlık hâline gelmelidir.
Nasıl araba kullanırken otomatik olarak emniyet kemeri takıyorsak, deprem anında da otomatik olarak doğru pozisyonu alabilmeliyiz.
Neden Eğitim Şart?
Çünkü deprem sırasında beyin “otomatik pilot”a geçer ve yalnızca öğrendiklerini uygular. Önceden eğitim alınmamışsa, panik anında yanlış hareketler yapılır.
Okullarda, iş yerlerinde, apartman toplantılarında… Her yerde bu eğitim tekrarlanmalı.
Çocuklar için oyunlaştırılmış tatbikatlar, yetişkinler içinse gerçekçi senaryolar hazırlanmalı.
Gerçekçilik: “Bize Olmaz” Demek Ölümcül
Türkiye’de en tehlikeli düşünce biçimi, “Bizim bölgemiz güvenli” ya da “Bina sağlamdır” yaklaşımıdır.
Bir binanın sağlamlığını anlamak için gözle bakmak yetmez; uzman incelemesi gerekir.
Ve unutmayın, en sağlam bina bile içindeki eşyalar sabitlenmemişse tehlikeli olabilir.
Son Söz: Depremi Unutma, Hazırlığı Erteleme
Depremi engelleyemeyiz.
Ama etkilerini azaltabilir, hayatta kalma şansımızı artırabilir, sevdiklerimizi koruyabiliriz.
Hazırlık yapmak, eğitim almak, tatbikat yapmak… Bunlar gereksiz değil, tam tersine hayat kurtaran adımlardır.
Deprem bir gün olacak. Belki bu gece, belki 10 yıl sonra…
Ama olduğunda sizin ve ailenizin refleksleri, bilgi seviyesi ve hazırlığı fark yaratacak.
Unutma: Hazırlık, hayat kurtarır.