İşsizlik Nedir? İşsizlik Türleri ve Hesaplama Yöntemleri, ekonomik analizlerde sıkça karşımıza çıkan kritik konular arasında yer alır. İşsizlik genellikle sadece çalışmayan bireylerle sınırlandırılsa da, aslında çok daha geniş bir anlam taşır. Bu yazıda işsizlik nedir, işsizlik türleri nelerdir ve hesaplama yöntemleri nasıl işler sorularına kapsamlı yanıtlar vereceğiz. Türkiye’de işsizliği doğru ölçmek için kullanılan bu yöntemler, TÜİK gibi kurumlar tarafından “U” kategorileri altında tanımlanır. Böylece “İşsizlik Nedir? İşsizlik Türleri ve Hesaplama Yöntemleri” ifadesi yalnızca bir başlık değil, aynı zamanda bu yazının odak noktasıdır. Bu içerikte, “İşsizlik Nedir? İşsizlik Türleri ve Hesaplama Yöntemleri” konularını örneklerle detaylandıracağız.
U yöntemi
İşsizlik Nedir? İşsizlik Türleri ve Hesaplama Yöntemleri kapsamında en sık kullanılan ölçüm biçimlerinden biri U yöntemidir. U yöntemi, işsiz sayısının hesaplanması için kullanılır. Bu yöntem kendi içerisinde 6 kategoriye ayrılır. Bu kategoriler birbirinden farklı hesaplama yöntemleri içerir. Şimdi sırayla bu yöntemlere bakalım.
U-1 yöntemi
Sadece on beş hafta boyunca veya bu süreyi geçmiş kişileri kapsar. Yani eğer 12 haftadır işsiz iseniz bu listeye dahil edilmezsiniz. Bu yöntemi kullanan devletlerde genellikle işsizlik oranları daha düşük çıkmaktadır.
U-2 yöntemi
İstifa edenlerin veya işgücüne doğrudan katılanların aksine sadece işini kaybedenleri kapsamaktadır. Bu hesaplama yönteminde işten kovulup da işsiz kalanlar baz alınmaktadır. U-1 ve U-2 yönetimi dar kapsamlı işsizlik yöntemine girmektedir.
U-3 yöntemi
Ülkedeki resmi olarak belirtilen işsizlik oranına verilen isimdir. Geniş kapsamlı işsizlik verisini işaret etmektedir. Bu yöntem genel olarak TÜİK verilerine de yansıyan en başta gelen yöntemdir.
U-4 yöntemi
Bu yöntem U-3 yönteminin daha kapsamlı halidir. Yaşlı işsizler (yorgun sınıf) ve uzun süredir iş aramaktan vazgeçen kişiler (bezginler), doğrudan u-3 hesaplamasına dahil edilerek ortaya bir veri çıkartılır.
U-5 yöntemi
Tüm çok az bağlanmış yani doğrudan firmada çalışmayan sigortasız veya merdiven altı çalışanları kapsar. Örnek vermek gerekirse sigortasız çalışan işçiler yarı zamanlı meslek icra edenler bu veride işsiz sayılmaktadır. Bu veriyi kullanan devletlerde işsizlik oranları daha yüksek çıkmaktadır.
U-6 yöntemi
En geniş işsizlik hesaplama yöntemidir. Bu yöntemde bütün u yöntemleri bir araya gelir ve bir bütün oluştururlar. Ancak bu tek başına yeterli değildir. Veride bunların yanında yarı zamanlı çalışan kişiler de işsiz olarak değerlendirilir. Kısaca, gerek 3 ay gerekse 3 yıl çalışmamış olun, kanunen yaşınız gelmedi ise ve bu hesaplamalarının da yer almıyorsanız devlete göre işsiz değilsinizdir.
- Günümüzde halihazırda U-5 ve U-6 hesaplama yöntemleri resmi olarak bir kurum tarafından kullanılmamaktadır. Ancak son dönemlerinde derinleşen ekonomik kriz sebebiyle bu konu tekrar gündeme gelmeye başlamıştır.
İşsizlik endeksinin dar ve geniş kapsamları:
Bu kavram 2 ana başlığa ayrılır:
Dar Kapsamlı İşsizlik
Dar kapsamlı işsizlik, genellikle tüm işsizleri kapsamaz ve sınırlı veriyle hesaplanır. Bu hesaplama yönteminde toplumun büyük bir kısmını değerlendirme dışı bırakırız. Hesaplamalarda genellikle U-1 ve U-2 yöntemlerinden biri ya da her ikisi birlikte kullanılır. Örneğin, abiniz U-1 yöntemiyle değerlendirilirse, en az 15 haftadır iş arıyor olması gerekir. Eğer yalnızca 9 haftadır iş arıyorsa, bu yönteme dahil edemeyiz. Ayrıca, yarı zamanlı çalışanları, uzun süre iş aramaktan vazgeçenleri (yorgunlar) ve işten çıkarılanları da bu kapsamın dışında tutarız. Bu yüzden bu yönteme “dar kapsamlı işsizlik” adını veririz ve “İşsizlik Nedir? İşsizlik Türleri ve Hesaplama Yöntemleri” içinde bu başlık temel kavramlardan biridir.
Geniş Kapsamlı İşsizlik
Geniş kapsamlı işsizlik, dar kapsamlı işsizliğe göre daha geniş bir yelpazeyi kapsar. Bu hesaplama yönteminde U-1, U-2, U-3, U-4 ve U-5 verilerini birleştiririz. Ayrıca yarı zamanlı çalışanları, cesaretsiz iş arayanları ve geçici işçileri de işsizlik endeksine doğrudan dahil ederiz ve onları işsiz olarak kabul ederiz. Geniş kapsamlı işsizlik, dar kapsamlıya kıyasla daha kapsayıcı bir ölçüm sunar. Böylece bir ülkedeki veya toplumdaki işsizlik durumunu daha net şekilde ortaya koyar ve işsizlik kavramının ne kadar geniş bir alanı kapsadığını gösteririz. Bu geniş bakış açısı, “İşsizlik Nedir? İşsizlik Türleri ve Hesaplama Yöntemleri” konularını daha net anlamamızı sağlar.
